Son on beş yıl zarfında Türkiye'nin tarih anlatımında yer almış yeni deyimlerden biri, “Türkleştirme” deyimidir. Özellikle sol ve liberal görüşlü tarihçi, araştırmacı ve köşe yazarları tarafından olumsuz bir anlamda kullanılan “Türkleştirme” deyimi ile kastedilen Devlet'in, Cumhuriyet'in kuruluşundan bu yana, asimilasyon ve/veya şiddet unsuru içeren olaylarla gayrimüslim nüfusu “yok etmeyi” amaçlayan bir siyasî iradeye sahip olduğu iddiasıdır. “Türkleştirme” deyiminin bu şekli ile tarih anlatımına yerleşmesi, 1990'lı yılların başından itibaren ortaya çıkan “gayr-ı resmî tarih, resmî tarihe karşı” şeklinde özetlenebilecek kutuplaşmaya paralel bir gelişmedir. Azınlıkları gerçekten yok etmek isteyen bir Devlet iradesi hiç var oldu mu? Cumhuriyet'in kuruluşundan bu yana cereyan eden ve azınlıkları hedef alan olaylar, bu siyasetin birer tezahürleri miydi? Mütareke döneminde ve İzmir'in Yunan Ordusu tarafından işgal edildiği yıllarda azınlıkların “hal ve gidişat”ı nasıldı? Bu “hal ve gidişat” toplumsal hafızada nasıl yer etti? “Gayr-ı resmî tarih” nasıl ortaya çıktı? “Azınlıkları Türkleştirme”, nasıl oldu da “azınlıkları yok etme” anlamını kazandı? Bu kitap, İstanbul ve İzmir'in işgal döneminde azınlıkların davranışlarını konu edinen hatıraların eşliğinde bu sorulara cevap vermekte.
İçindekiler
KISALTMALAR
ÖNSÖZ
GİRİŞ
I - "AZINLIKLARI TÜRKLEŞTİRME SİYASETİ" NE İDİ?
1- "Türkleştirme" Yeni Bir Kavram mı?
2- "Türkleştirme Siyaseti" Ne idi?
3- Ahmet Hamdi Başar'a Göre Türkleştirme
4- Türkleştirme Siyasetinin Yeni Bir Tanımı
5- Türkleştirme Siyaseti Neden Başarısız Oldu?
II- TÜRK TARİH YAZIMINDA KUTUPLAŞMA
1- "Resmî Tarih" Deyimi Neyi Kastetmekte?
2- "Resmî Tarih" Hakkında Yerleşik Kanaat
3- "Gayr-ı Resmî Tarih"in Ortaya Çıkışı
a- Kitaplardan Örnekler
b- Beyanatlardan ve Makalelerden Örnekler
c- Televizyon Tartışma Programlarından Örnekler
d- Genelkurmay Başkanı Org. Işık Koşaner'in Konuşması
III - TÜRK TARİH YAZIMINDA AZINLIKLAR
1- "Resmî Tarih" Yazıcılarının Yaklaşımı
2- "Gayr-ı Resmî Tarih" Yazıcılarının Yaklaşımı
3- "Gayr-ı Resmî Tarih" Yazıcıları Açısından Türkleştirme Siyaseti
4- Türkleştirme Siyasetinin "Kanıtları"
5- En Çok Atıfta Bulunulan "Kanıt": CHP IX. Büro'nun
"Azınlıklar Raporu"
a. IX. Büro Neden Sorumlu İdi?
b. IX. Büro'nun "Azınlıklar Raporu"
c. IX. Büro'nun "Azınlıklar Raporu" ile İlgili Değerlendirmeler
IV- "AZINLIKLARI TÜRKLEŞTİRME SİYASETİ"
GÜNÜMÜZDE NASIL ANLAŞILMAKTA?
1- "Kanıtlar"ın Sıralandığı Beyanlar
2- Nafıa Taburları İle İlgili Yorumlar
3- 6-7 Eylül 1955 Olayları'nın Yıldönümlerinde Yayınlanan Yazılar
4- Yunan Uyrukluların Sınırdışı Edilmeleri İle İlgili Yorumlar
5- Peder Andrea Santoro, Hrant Dink ve Malatya Cinayetleri Vesilesiyle Yapılan Yayınlar
6- Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül'ün Beyanatına Tepkiler
7- Güz Sancısı Filminin Gösterime Girmesi Vesilesiyle Yayınlanan Yazılar
8- "Kafes Eylem Planı" Haberi Üzerine Yorumlar
9- Azınlıklar Tali Komisyonu Ne İdi?
V - "AZINLIKLARI TÜRKLEŞTİRME SİYASETİ"NİN
YANLIŞYORUMLANMASI
1- "Türkleştirme Siyaseti" Konusundaki Yanılgılar
2- Hangi Olaylar "Türkleştirme Siyasetinin Bir Merhalesi"
Değildir?
a) Türkiye'de Türk Vatandaşlarına Tahsis Edilen Sanat ve Hizmetler Hakkında Kanun
b) 1934 Trakya Olayları
c) Gayrimüslim Erkeklerin Nafia Taburlarında Çalıştırılmaları
d) 6-7 Eylül 1955 Olayları
e) Yunan Uyrukluların 1964 Yılında Sınırdışı Edilmeleri
f) "Vatandaş Türkçe Konuş" Kampanyaları
3- Sadece Devlet'i Suçlayan Yaklaşım
VI- 6-7 EYLÜL 1955 OLAYLARI 50. YILINDA
NASIL HATIRLANDI?
1- 50. Yıldönümünün Anılması
2- Neden Tepki Gösterildi?
3- Dilek Güven'in 6-7 Eylül Olayları Kitabı
4- Kitabın Tarih Anlatımındaki Hatalar
5- Savunulan Tez: "6-7 Eylül 1955'teki Olaylar, Devletle İç İçe Geçmiş Sivil Kurumların Jön Türklerce Başlatılan ‘Küçük Asya'nın Etnik ve Demografik Homojenleştirilmesi Projesi'ni Tamamlamak Üzere AldıklarıTedbirlerden Biridir"
6- CHP IX. Büro'nun Raporu
7- Dikkate Alınmayan Olgu
8- Tepkiler
9- Bu Kanaat Nasıl ve Neden Gelişti?
VII - "TÜRKLEŞTİRMENİN AMACI AZINLIKLARIN
NÜFUSUNU AZALTMAKTI" KANAATİ
NASIL OLUŞTU?
1- 12 Eylül 1980 Darbesi
2- "İkinci Cumhuriyetçiler"
3- Azınlıklar ile İlgili Yayınlar
4- "Derin Devlet" Meselesi
5- Türk Ermeni Toplumundaki Değişim Hrant Dink'in Etkisi
6- "Komplo Kültürü" Meselesi
7- Türk Silahlı Kuvvetleri'ne Karşı Mevcut Peşin Hükümler
8- "Resmî Tarihe Karşı Çıkma" Refleksi
9- Fikir Âlemindeki Kutuplaşma
10- "Türkleşme" Kavramının Yorumlanması
11- Liberal ve Sol Görüşlü Öğretim Üyelerinin Etkisi
12- Bazı Arşivlerin Araştırmacıların Erişimine Kapalı Oluşu
VIII - SONUÇ
1- "Azınlıkları Türkleştirme Siyaseti" Partiler ve
Dönemler Üstü Bir Siyaset miydi?
2- "Gayr-ı Resmi Tarih"e Tepkiler
a) Prof. Dr. İlber Ortaylı
b) Prof. Dr. Mete Tunçay
c) Doç. Dr. Yusuf Hakan Erdem
d Doç. Dr. Nuray Mert
e) Murat Bardakçı
3- Ulusalcı Kesimden Tepkiler
4- Pragmatist Zihniyetten Bir Örnek
5- Popüler Kültür İkonlarının Etkileri
6- Ne Yapılması Gerek?
EKLER
Ek I- Tarihle Yüzleşmenin "Olmazsa Olmaz" İki Şartı:
Özür Dileme Ve Tazmin Etme
Ek II- Lozan BarışKonferansı Müzakereleri -
Azınlıklarla İlgili İki Belge
1- 21 Kasım 1922 Tarihli Belge
2- 22 Kasım 1922 Tarihli Belge
Ek III- Azınlıkların Toplumsal Hafızadaki Yeri
1- Unutulmak İstenen Bir Olgu: Toplumsal Hafızadaki
Yerleşik Olan "Azınlıklar" İmgesi
2- Toplumsal Hafızadaki İmgeye Eleştirel Yaklaşımlar
3- Toplumsal Hafızadaki İmgeye Bir Tepki Örneği
4- Azınlıkların Hatırlanma Halleri
a- Radikal Gazetesi Yazarı Altan Öymen
b- Türkiye'de Yeni Çağ Gazetesi Yazarı
Muhiddin Nalbantoğlu
Ek IV - Hatıralarda Azınlıklar
a- İstanbul'un İşgal Yılları İle İlgili Anılar
- Cumhuriyet gazetesi kurucusu ve başyazarı
Yunus Nadi (1879-1945)
- Burhan Asaf [Belge] (1899-1967)
- Süreyya İlmen Paşa'nın Torunu Vedii İlmen
- (E) Tümamiral Afif Büyüktuğrul (1917-1985)
- Edirne Mebusu Mehmet Şeref Aykut (1874-1939)
- Cana Oskay
- Emekli Maliye Müfettişi Cahit Kayra (1917-)
- Emekli Lahey Maslahatgüzarı
Esat Cemal Paker (1878-1952)
- Ahmet Ağaoğlu (1869-1939)
- Halit Fahri Ozansoy (1891-1971)
- Gazanfer Sanlıtop (1940- )
- Haris Spataris (1906-1993 (±2))
- Ş. Melih Ataman (1927-)
- Suat Aray (1902?-1978)
- Gazeteci Sabiha Sertel (1895-1968)
- Prof. Dr. Tarık Zafer Tunaya (1916-1991)
- Halide Edip Adıvar (1884-1964)
- Britanya Yüksek Komiserliği Tercümanı
Sir Telford Waugh (1865-1950)
- Prof. Dr. Adnan Ergeneli (1911-?)
- Kemalettin Şükrü [Orbay]
- Gazeteci Ziyad Ebüzziya (1911-1994)
- Aziz Nesin (1915-1995)
- Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanı Nejat Gülen (1927-)
- Peyami Safa (1899-1961)
- Süleyman Nazif (1870-1927)
- Darülfünûn Hukuk Fakültesi Öğrencisi
İsmail Hakkı Sunata (1892-1988)
- Catherine Laskaridhis
- (E) Korgeneral İhsan Gürkan (1916-2005)
- Maliye Nâzırı Cavid Bey (1857-1926)
- Yahya Kemal Beyatlı (1884-1958)
- Gazeteci İsmail Habib [Sevük] (1892-1954)
- Falih Rıfkı [Atay] (1894-1971)
- Gazeteci Ahmet Cemaleddin Saraçoğlu (1893-197
- Teşkilat-ı Mahsusa'nın Son Başkanı Albay Hüsamettin Ertürk
- Atatürk'ün Yaveri ve Milletvekili Salih Bozok (1881-1941)
- Prof. Dr. Akdes Nimet Kurat (1903-1971)
- Maarif Vekili Esat Sagay (1874-1938)
- Dr. Ferruh Niyazi Ayoğlu (1888-1963)
- Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974)
b- İzmir'in İşgal Yılları ile İlgili Anılar
- Manisa Bağcılar Bankası İzmir Şubesi Müstahdemi
Hâfız Galip Bey
- Ahmet İhsân Bey
- M.Nuri Bey
- Mustafa Necip Bey
- Kurabiyeci Mehmet Ağa
- Aksekili Mustafa Asım
- Naci Gündem
- Anadolu Gazetesi Sahibi
Haydar Rüştü Öktem (1890-1951) 8
- İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Kurucularından Nail Moralı
