Türkiye Cumhuriyeti'nin yeniden İslamlastırılmasına dair yürütülen güncel tartışma bir yandan ağırlıklı olarak ellili yıllarla yapılan kıyaslamalara dayandırılmakta, öte yandan da İran İslam Cumhuriyeti'ndeki durumla ilişkilendirilmektedir. Ancak bu esnada İslamcı ideolojinin düsünce tarzının tarihsel boyutu genellikle dikkate alınmamaktadır.

Bu araştırma, İslamcı düşüncenin Atatürk ve İnönü dönemlerinde kopmuş gibi görünen sürekliliğini haftalık Sebilürreşâd mecmuası (1908-1925 ve 1948-1965) temelinde ortaya koymaktadır. Aynı zamanda İslamcı yazarların kendi siyasî ve sosyal çevrelerine dair besledikleri düşüncelerde yaşanan değişimleri de ele almaktadır.

İçindekiler

KISALTMALAR

ÖNSÖZ

BİRİNCİ BÖLÜM

GİRİŞ

1- Basın Çevresi: Basın ve "Kamuoyu"

a- Türk Basınının İlk Dönemi

b- II. Abdülhamid Döneminde Basın

c- II. Meşrutiyet

d- Basın Kanunu ve Basın Dünyası 1909-1949

2- Sırat-ı Müstakim/Sebilürreşâd: Dıştan Belirlenen Kader ve Ortak Karakteristik Özellikler

a- Tarih

i. 1908-1912 - II. Meşrutiyet'in Değişim Havası

ii. 1912-1914 - Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı Öncesi Dönem

iii. 1914-1918 - Birinci Dünya Savaşı

iv. 1918-1920 - İstanbul'un Yabancı İşgali Altındaki Dönem

v. 1920-1922 - Kurtuluş Savaşı'nda

vi. 1922-1925 - Cumhuriyet'in Kuruluş Yılları

vii. 1948-1950 - İktidarın DP'ye Geçmesi

b- Gazetecilik Anlayışı ve İdeolojik Hedefler

İKİNCİ BÖLÜM

İÇERİK ANALİZİ

1- İslam Toplumu

a- Hükümetin Rolü

b- İlmiyenin Rolü

c- Ailenin Rolü

2- Devlet Teorisi

a- Hürriyet, Eşitlik, Demokrasi

b- İslam Devleti'nin Yapısı

c- Meclis ve Partiler

d- Hilafet Meselesi

3- Avrupa ve "Şark Meselesi"

a- "İttihad": - İslam Âlemi Birliği Çağrısı

b- Cihat Düşüncesi

i. Trablus'taki Cihat

ii. Balkan Savaşları (1912-1913)

iii. Birinci Dünya Savaşı (1914-1918)

iv. Millî Kurtuluş Savaşı

4- Din Reformu

a- Dinin Zararlı Etkilerinden "Arındırılması", Asla Dönüş

b- "İçtihad" Meselesi

c- Reform Karşıtı Sesler

5- Talim ve Terbiye

a- Temel Eğitimin Durumu

b- Medrese Reformuna Dair

i. 1908-1910

ii. 1911-1914

iii. 1920-1924

c- Okullarda ve Yüksekokullarda Din Eğitimi

i. Okullarda Din Eğitimi

ii. İmam-Hatip Okulları

6- Ekonomi

a- Avrupalıların Ekonomik Hâkimiyetlerinin Sebepleri ve Bunun Nasıl Aşılacağı

b- İslamî Ekonomi Öğretileri

i. Çalışma Ahlakı ve Gelir Elde Etme

ii. Sosyal Adalet ve Riba Yasağı

7- Çeşitli Bilim Dallarına Dair Bilgiler

a- Tarih

b- Felsefe

c- Edebiyat

d- Fen Bilimleri

8- İslam ve Milliyetçilik

9- "Batılılaşma" ve Sekülerleşme

a- "Tanzimat Kafası"na Getirilen Eleştiri

b- Sekülerleşme Eleştirisi

c- 1948 Sonrası Laiklik Tartışması

10- İslam Düşmanları

a- Siyonistler

b- Masonlar

c- Komünistler

d- Misyonerler

11- Kendini Haklı Çıkarmak Amacıyla Yapılan Savunma

a- En Önemli Konular ve Argümanlar

i. Dinin Gerekliliği ve Akla Uygunluğu, Buna Bağlı Olarak da Şeriatın Mutlak Geçerlilik Talebi

ii. İslam'ın Ahlakî-Sosyal Bileşenlerinin Vurgulanması

iii. İslam Dünyasının Geri Kalmışlığının Açıklanması

iv. İlerleme Düşüncesi ve "Medeniyet"

v. İnsanlığın Doğal Dini Olarak İslam

b- Kendini Haklı Çıkarmak Amacıyla Yapılan Savunmanın İzlediği Strateji

i. Sebilürreşâd, Karşıtlarının Konumları ve Düşünceleriyle İlgilenmektedir

ii. Sebilürreşâd, "İslam"ı ve "Garp"ı Karşı Karşıya Koymaktadır

iii. Sebilürreşâd, Kabul Gören Hümanist Kavramları Kendi Zihniyetiyle Yorumlamakta ve Başka Herkesi Bu Kavramları Yanlış Kullanmakla İtham Etmektedir

c- İslam Dışı Kaynakların Kullanılması

d- "İslam'a Davet"

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SONSÖZ

1- Özet

2- Sebilürreşâd'ın Gözünde Meşrutiyet ve Cumhuriyet Dönemlerinin Mukayesesi

3- Sebilürreşâd'ın Mirası

KAYNAKÇA

DİZİN

Basından

• Hürriyet Gündem
• Toplumsal Tarih - Mart 2010
• Milliyet - 16 Ağustos 2010
• Dünya ve İslam - Sayı 1, Sayfa 15 - Ağustos, Eylül 2012