Osmanlı Devleti'nde Kuraklık ve Kıtlık Olayları (1800-1880) konulu bu kitapta ele alınan dönem içerisinde meydana gelen doğal afetler mercek altına alınıyor. Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarına yayılan geniş bir alan üzerinde meydana gelen kuraklık, sel, deprem, yangın, çekirge istilası ve kıtlık ortamına neden olan pek çok afet türü arşiv ve devrin diğer yazılı belgeleri ile örneklendirilerek tespit edildi.

Kitap 1800-1880 yıllarında Osmanlı Coğrafyası'nda kıtlığa neden olan doğal afetlerin Osmanlı maliyesi ve sosyal yaşamı üzerindeki etkilerini de incelemekte.

Osmanlı Devletinin Doğal Afetlerin oluşturduğu olumsuzluklar ve kriz ortamından en az zararla hangi yöntemleri kullanarak yaralarını sarmayı başardığına dair veriler de bu çerçevede değerlendirildi. Bir anlamda doğal afetler karşısındaki başarısızlık ve krizi idare etme noktasında kaydedilen başarılı gelişmeler tarihten çıkarılan tecrübe dağarcığı olarak belgelendirildi.

İçindekiler

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR

TERMİNOLOJİ

ÖNSÖZ

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

OSMANLI DEVLETİNDE BELİRLENEN KITLIK OLAYLARININ SEBEPLERİ

1-İnsan Kaynaklı Sebepler

a-Kaos Ortamının Doğurduğu Sebepler

i.Savaşlar

ii.İsyanlar ve Sürgün

1.Ulus devlet kurmak amacıyla yapılan isyanlar

2.Tanzimat reformları ve Islahat Fermanı'na karşı çıkan isyanlar

3.Otorite boşluğunun sebep olduğu isyanlar

iii.Eşkıyalık Hareketleri

iv.Etnik Çatışmalar

b-Devletin İdarî Yapısının ve Uygulamalarının Doğurduğu Sebepler

i.Âyan ve Yerel İdarecilerin Baskıları

ii.Aşiretlerin İskânı

iii.Göçmenler ve Üretim Kaybı

iv.Geçim Sıkıntısı ve Tarımsal İşgücü Kaybı

v.Hububat Ticareti ve Kıtlık

2-Doğal Afetler

a-Biyolojik Kökenli Afetler

i.Çekirge İstilası

ii.Salgın Hastalıklar

b-İnsan Kaynaklı Afetler (Yangın)

c-Jeolojik Afetler (Deprem)

d-Meteorolojik Afetler

i.Dolu Yağışı ve Don Olayı

ii.Fırtına

iii.Sel

iv.Kuraklık

-Kıbrıs Kuraklığı (1838)

-Doğu Anadolu Kuraklığı (1841)

-Anadolu Kuraklığı (1845)

-Ege Bölgesi Kuraklığı (1850-1851)

-Tunus Kuraklığı (1853)

-Kırım, Anadolu, Cidde ve Yemen Kuraklığı (1855)

-Bosna-Hersek, Tekirdağ ve Edirne Kuraklığı (1859)

-Musul Kuraklığı (1860)

-Ege Bölgesi ve Çıldır Kuraklığı (1862)

-Doğu Anadolu Kuraklığı (1864)

-Bosna ve Hersek Kuraklığı (1865)

-Cezayir ve Tunus Kuraklığı (1867)

-Kıbrıs Kuraklığı (1871)

-Trablusgarp Kuraklığı (1870-1872)

-Anadolu Kuraklığı (1874)

İKİNCİ BÖLÜM

ANKARA VE KONYA'DA KURAKLIK (1800-1880)

2-Kuraklık Sahası ve Etkileri (1800-1880)

a-Anadolu Kuraklık Sahası (1845)

b-Anadolu Kuraklık Sahası (1874)

3-Kuraklığın Bölge ve Bölge Halkı Üzerindeki Etkileri

a-Açlık ve Salgın Hastalık

i.Gıda Yetersizliği ve Açlık

ii.Salgın Hastalıklar

b-Kuraklık Esnasında Asayiş

i.Kuraklık Sebebiyle İsyan ve Yağma Hareketleri

ii.Kuraklık Bölgesinde Eşkıyalık, Hırsızlık ve Cinayet Olayları

c-Kuraklık Nedeniyle Göç

i.Kuraklık Sahasındaki Yerleşik Halkın Göçü (1845, 1874)

ii.Kuraklık Sahasındaki Aşiretlerin Göçü

iii.Kuraklık Sahasındaki Kafkasya Göçmenlerinin Göçü

iv.Kuraklık Sahasından Göçenlerin Geri İadesi

4-Kuraklık Nedeniyle Ankara ve Konya Vilâyetlerine Yapılan Yardımlar

a-Hükümet Tarafından Yapılan Yardımlar

i.Kuraklık Sahasındaki Ankara ve Konya Vilâyetleri Halkına Yapılan Hükümet Yardımı

ii.Kuraklık Sahasından Göç Eden Göçmenlere Yapılan Hükümet Yardımları

b-Halk Tarafından Yapılan Yardımlar

c-Yabancı Devletlerin Yardımları

d-Yardım Esnasında Karşılaşılan Yolsuzluklar

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

OSMANLI ULAŞIM AĞININ KURAKLIK SAHASINA YAPILAN YARDIM SEVKİYATINDAKİ KONUMU VE GIDA SEVKİYATINDAKİ GÜÇLÜKLER

1-Konya Vilâyetine Yapılan Yardım Sevkiyatı

a-Kıbrıs'tan Konya Vilâyeti'ne Hububat Sevkiyatı

b-Konya Vilâyetine Gelen Hububat Yardımlarının Çevre Sancak, Kaza ve Köylere Sevki

2-Ankara Vilâyetine Yapılan Yardım Sevkiyatı

a-Hüdavendigâr Vilâyetinden Ankara Vilâyetine Hububat Sevkiyatı

b-Sivas'tan Ankara'ya Hububat Sevkiyatı

c-Erzurum Vilâyetinden Ankara Vilâyetine Hububat Sevkiyatı

1. d-Diyarbakır'dan Ankara'ya Hububat Sevkiyatı

d-Gümüşhane'den Ankara Vilâyetine Hububat Sevkiyatı

e-Rumeli Vilâyetlerinden Ankara Vilâyetine Hububat Sevkiyatı

2. g-Aydın-İzmit-Ankara Arasında Yapılan Nakliyat
3. h- Mısır Hıdivliği'nden Ankara'ya Yapılan Sevkiyat
4. ı- İstanbul'dan Ankara Vilâyetine Yapılan Hububat Sevkiyatı

i-Ankara Vilâyetine Gelen Hububat Yardımının Çevre Sancak, Kaza ve Köylere Nakli

3-Hububat Sevkiyatının Sonuçları

a-Karayolu Yapımı

i.Samsun-Amasya Arası Şose İnşası

ii.Silifke-Karaman, Karaman-Konya Şose İnşası

iii.Mersin-Adana Arasında Şose Yol İnşası

iv.Ordu-Sivas Yol İnşası

v.Trabzon-Gümüşhane-Erzurum Yol İnşası

vi.Trabzon-Akçaabat Yol İnşası

b-Demiryolu Yapımı

i.Konya'ya Yapılacak Olan Demiryolu Tasarısı

ii.Bandırma-Balıkesir, Mersin-Adana Arasında Demiryolu

iii.Bağdat-İskenderun Demiryolu

iv.İzmit-Mudanya Arası Demiryolu İnşaatı

v.İzmit-Ankara Arası Demiryolu

vi.Ankara-Kayseri Arası Demiryolu

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

KURAKLIĞIN SONUÇLARI

1-Ekonomik Sonuçlar

a-Fiyat Artışı ve Enflasyon

b-Kuraklığın Tarımsal Üretime Olan Etkisi

c-Kuraklığın Hayvancılığa Olan Tesiri

2-Kuraklığın İdarî Sonuçları

a-Tahkikat Komisyonları

b-İane-i Musabîn Komisyonu

c-Zahire Sevk Memuru

d-Zahire Dağıtım Komisyonu

e-Teftiş Heyetleri

f-Bekaya Tahsil Komisyonu

3-Kuraklık Sahasında Uygulanan Yasak ve Muafiyetler

a-Zahire İhracı Yasağı

b-Geçici Vergi Muafiyeti

c-Kuraklık Nedeniyle Askerliğin Tehiri

SONUÇ

KAYNAKÇA

DİZİN

BELGELER

Basından

• Bilim ve Gerçek - Temmuz 2010
• Radikal Kitap - 3 Eylül 2010